Kombi kat Kaloriferlerinin seçim
kriterleri ve montaj kuralları
Doğalgaz ve Lpg yakmak üzere
geliştirilmiş olan kombi kat
kaloriferlerinin ülkemizdeki
kullanımı gün geçtikçe
yaygınlaşmaktadır
Kombilerin en önemli avantajı,
kullanıcıya arzu ettiği konfor
koşullarını bağımsız olarak temin
edebilme serbestliği sağlamasıdır.
Diğer önemli avantajı ise ısının
aynı konut içerisinde üretilip
tüketilmesi sayesinde istenilmeyen
ısı kayıplarının minumum düzeyde
kalması ve kullanımının ekonomik
olmasıdır. En önemli dezavantajı ise
ilk yatırım maliyetinin özellikle
çok daireli apartmanlarda merkezi
ısıtma sistemlerine göre yüksek
olmasıdır. Işlevsel özellikleri bir
takım farklılıklar içeren kombi
cihazlarının seçiminde yapılan
hatalar ısınma sorunları
oluştururken yakıt tüketimini de
olumsuz yönde etkilemektedir.
Montajlarda yapılan hatalar ise
işletme esnasında cihazlarda
karşılaşılan sorunları artırmakla
birlikte sonu ölümle bitebilen
müessif olaylara neden
olabilmektedir.
Kombi kat kaloriferi yatırımının hem
tekniğe uygun, hem de ekonomik
olarak gerçekleştirebilmesi için
aşağıdaki belirtilen kriterlerin göz
önünde bulundurulması gerekir.
Cihaz Seçimi
Mahal koşulları, ısıtma sisteminin
özellikleri ve kullanıcının
ihtiyaçları gözününde bulundurularak
yapılmalıdır. Yanlış cihaz seçimi
ilk yatırım maliyetini gereksiz yere
artmasına, ayrıca işletme
problemleri yanında yakıt
sarfiyatının da yükselmesine neden
olacaktır.
Cihaz Montajı
Emniyetli bir yanma ve güvenli
kulanım için mutlaka uluslar arası
standartlara ve ilgili gaz
idaresinin şartnamelerine
uyulmalıdır. Cihaz ve tesisat
montajı standartlara uygun
yapılmadığı taktirde işletmeye alma
ve çalışma esnasında istenilmeyen
sorunlarla veya daha da kötüsü
messif olaylarla karşılaşabileceği
unutulmamalıdır.
Eğitim ve Tecrübe
Cihaz seçimi ve montajında
kullanılan teknik elemanlar
konusunda deneyimli ve eğitilmiş
olmalıdır.
Kombi
Cihazlarının seçim kriterleri
nelerdir?
Mahal koşulları
Mahalin hacmi
Bacalı veya fanlı kombi cihazları
açık yanma hücrelidirler. Yanma
işlemini ortam havasını kullanarak
yerine getirdikleri için bu tip
cihazların monte edildiği mahaller,
minimum 10-12 m³ hacminde olmalıdır.
Havalandırma Durumu
Bacalı ve fanlı cihazlar, içinde
bulundukları mahalin havasını
kullandıklarından bulundukları
hacimler yeterli havalandırmaya
sahip olmalıdır.Mahal uygun kesite
sahip bir iç mahalden sürekli olarak
havalandırmalıdır. Menfez kesitleri
cihaz kapasitesine bağlıdır. Ve
24,000 kcal/h’lık bir cihaz için
130cm² dir
Hermetik cihazların monte edildiği
mahale havalandırma menfezi
konulmasına gerek yoktur. Çünkü bu
tip cihazlar sanip oldukları özel
baca kiti vasıtasıyla, yanma için
gerekli taze havayı doğrudan dış
atmosferden alır ve eğzoz gazını
yine aynı set vasıtasıyla dış ortama
tahliye ederler.
Bacalı tip cihaz özel bir uygulama
ile dolap ve kapalı bir hücre
içerisine monte edilecekse bu
durumda bu bölümün üst ve alt
seviyelerinde çekiş ve taze hava
gereksinimi için sırayla 32-65cm²
kesitlerinde birer adet menfez
bulundurulmalıdır.
Baca durumu
Bacalı cihazların monte edileceği
mahalde çekişi iyi, uygun kesite
sahip müstakil veya şönt tip bir
baca bulunmalıdır. Cihazların bacaya
bağlantısında standartların
öngördüğü kriterlere uyulmalıdır.
Baca bağlantı borusu bacaya tam
sızdırmaz olarak bağlamalıdır.
Hermetik ve fanlı cihazlar için baca
gereksinimi yoktur. Ancak fanlı
cihazlarda atık gaz seti, hermetik
cihazlarda ise baca kiti uygun
konumda ve ölçüde monte edilmelidir.
Hermetik cihazlarda atık gaz setinin
çıkış noktası bir başka kombinin
çıkış setine açılabilir pencere veya
herhangi bir hava menfizine
100cm’den daha yakın olmamalıdır. Bu
konuyla ilgili olarak standartlarda
öngörülen detay uygulama kurallarına
riayet edilmelidir.
Cihazları duman kanalı ve atık gaz
çıkış setlerinin yanabilir
malzemelerden uzaklığı minimum 5cm
olmalıdır.
Bacalı tip kombiler, müstakil bacalı
apartmanlarda yukarıdan aşağıya
doğru maksimum 5 kata kadar şönt
bacalı apartmanlarda ise yine
yukarıdan aşağıya doğru maksimum 10
kata kadar uygulanabilir. Daha fazla
kat içeren yüksek apartmanlarda ise
yine bu sınırları aşan alt katlara
Hermetik kombi uygulamak zorundadır.
Isı Kaybı
Kombinin monte edileceği konutun ısı
kaybı, içinde bulunulan bölgenin
iklim koşulları ve binanın yalıtımı
dikkate alınarak konfor koşullarını
sağlayacak şekilde hesaplanmalıdır.
Kombiler genellikle 20,000 kcal/h ve
25,000 kcal/h kapasitelerinde
üretilirler. Konutun hesaplanan ısı
ihtiyacı dikkate alınarak uygun
kapasiteli cihaz belirlenmelidir.
Kritik devre basınç kaybı
Kombilerde kullanılan sirkülasyon
pompaları genellikle 3 devirlidir.
Sirkülasyon pompasının debisi
konutun ısı ihtiyacını, basma ve
yüksekliği ise kalorifer
tesisatındaki direnci yenerek
nitelikle olmalıdır. Cihaz iç
direnci ile kritik devre basınç
kaybı toplamı pompanın manometrik
basma yüksekliğinden düşük
olmalıdır. Aksi takdirde kalorifer
tesisatındaki yetersiz sirkülasyon
ve ısınamama sorunlarıyla
karşılaşılır. Bu nedenle
kullanılacak kombinin sirkülasyon
pompası karakteristik değerlerini
tesisata uygunluğu kontrol
edilmelidir. Ayrıca cihaz montajı
yapıldıktan sonra, ısıtma
tesisatının toplam direnci dikkate
alınarak sirkülasyon pompasının
çalışma kademesi uygun devre
ayarlanmalıdır.
Tesisat su hacmi ve genleşen su
miktarı
Kalorifer tesisatında genleşen su
miktarı, kombi cihazı içerisendeki
genleşme tankı kapasitesi ile
yakından ilgilidir. Tesisat suyunun
ısınması sonucu oluşan genleşmenin
tank tarafından kompanze edilmesi
gerekir. Kombilerde kullanılan
genleşme tankı hacmi cihaz
kapasitesine göre 6-10 litre
arasında değişmektedir. Tesisattaki
toplam su miktarı ise radyatör
cinsi, boru çapı metrajı ile yakın
ilişkilidir. Kombi cihazlarının
monte edileceği konutlarda
tesisattaki toplam su miktarı
maksimum 220 litreyi aşmamalıdır. Bu
nedenle kombi cihazlarının yeni
konutlarda gerek yakıt tasarrufu
gerekse genleşmenin konpanze
edilmesi amacıyla düşük su hacimli
radyatörlerin kullanımı tercih
edilmelidir. Tesisatta mevcut
radyatörler kullanılacaksa tesisat
su hacminin cihazın genleşme tankı
kapasitesine göre uygunluğu kontrol
edilmelidir.
Cihazın modeli, ateşleme şekli
Bacalı, fanlı ve hermetik kombilerin
ateşleme türüne göre pilot alevli ve
elektronik ateşlemeli modelleri
mevcuttur. Pilot alevli cihazlarda
çalışma konumunda pilot sürekli
yandığından ihmal edilecek düzeyde
de olsa ilave bir gaz tüketimi söz
konusudur. Elektronik ateşlemeli
cihazlarda ise ısıya veya sıcak suya
ihtiyaç duyulduğunda ana yakıcı
otomatik olarak devreye girmektedir.
Bu nedenle elektronik ateşlemeli
cihazların kullanımı daha konforlu,
yakıt tüketimi daha ekonomiktir.
Ancak elektronik ateşlemeli
kombilerin ilk yatırım maliyeti
biraz daha yüksektir.
Ateşleme türüne göre hangi cihazın
seçilmesi gerektiği kararında teknik
bir sınırlama yoktur. Bu karar
tamamıyla kullanıcının arzusu ve
tercihine göre verilmelidir.
Cihaz ve tesisat montajında
dikkat edilecek hususlar
Kombi cihazları üretim ve uygulama
teknolojileri gereği bacalı,
hermetik ve fanlı olmak üzere üç
farklı modelde üretilir. Ve piyasaya
sunulurlar. Işlevsel özellikleri
gereği her üç tip cihazın monte
edilebileceği mahaller ile ilgili
sınırlamalar ve tesisat montajlarına
ilişkin kurallar uluslar arası
standartlarda tanımlanmıştır.
Genel Hususlar
- Cihaz ve tesisat montajı, ilgili
firmanın montaj kitapçıklarına ve
ilgili gaz idarelerinin uygulama
prosedürlerine göre yapılmalıdır.
- Tesisat ve cihaz montajını yapacak
ustalar, ilgili firma ve gaz
kuruluşlarının eğitimlerine
katılmış, doğalgaz tesisatı
uygulamaları konusunda deneyimli
olmalıdır.
- Montajda kullanılacak malzemelerin
gözle muayenesi yapılmalı, montaj
öncesi kir, pas ve çapaklardan
arındırılmalıdır.
- Montajda kullanılacak kalorifer ve
gaz tesisatı boruları montaj öncesi
antipas boya , montaj sonrası ise
uygun renkle boyanmalıdır.
- Kombi kat kaloriferlerinin monte
edileceği mahalle düz satıhlı, cihaz
boyutlarına uygun ölçülere sahip,
bir düşey duvar bulunmalıdır. Eğer
cihaz, yanabilir malzemeden yapılmış
bir duvar üzerine monte edilecekse,
duvar mutlaka ısıya dayanıklı bir
malzeme ile korunmalıdır.
- Cihaz, pilot alevi görülebilecek,
kontrol ve kumanda sistemlerinde
rahatlıkla müdahale edebilecek
şekilde yerden yaklaşık 1,5 metre
yüksekliğe monte edilmelidir.
- Kombi kat kaloriferine servis ve
bakım hizmetlerinin rahatlıkla
verilebilmesi için cihaz önden
minimum 45cm, yan taraflardan ise
6cm boşluk kalacak şekilde duvara
monte edilmelidir.
- Cihaz özel bir askı tertibatı ile
uygun bağlantı parçaları ( vida,
dubel, vb.) kullanılarak sağlam bir
şekilde duvara monte edilmelidir.
- Bacalı kombilerin duman kanalı
sağlam bir şekilde bacaya
tutturulmalı, baca giriş kısmı alçı
ile sıvanmalı ve tam sızdırmazlık
sağlanmalıdır.
- Cihaz elektrik fişi mutlaka
topraklı bir prize bağlanmalıdır.
- Montaj sonrası bütün sistemin
montaj kontrolü yapılmalı ve
uygunluğu kanıtlanmalıdır. Gaz
hattı, ısıtma ve sıcak su devresi,
havalandırma, topraklama, elektrik,
ve baca atış sisteminin kontrolü
yapılmadan cihaz kesinlikle
işletmeye alınmamalıdır. Hermetik
cihazları baca kiti montajlarında
her ne koşul altında olursa olsun
kiriş veya kolon gibi binaya ait
taşıyıcı unsunlar delinmemelidir.
Kombi Cihazları Nerelere Monte
Edilebilir ?
A) Bacalı Cihazlar
- Taze hava temini yeterli,
- Minimum 10-12 m³ hacminde,
- Çekici iyi şönt veya müstakil
bacası olan mutfak, veya özel cihaz
odası gibi mahallere
B) Fanlı Cihazlar
- Taze hava temini yeterli,
- Minimum 10-12m³ hacminde,
- Dış ortama azami 3m mesafedeki
mutfak, kapalı balkon yada özel
cihaz odası gibi mahallere
C) Hermetik Cihazlar
- Dış ortamda yeterli taze hava
sirkülasyonu olan,
- Dış ortam azami 3m mesafedeki
mutfak, kapalı balkon, veya özel
cihaz odası gibi mahallere
Kombi Cihazları Nerelere Monte
Edilmez ?
A) Bacalı ve Fanlı Cihazlar
- Banyo,
- Yatak odası,
- Açık balkonlara,
Kesinlikle monte edilmemelidir. !!!
B) Hermetik Cihazlar
- Baca kiti aydınlığa verilen
mahallere,
- Açık balkonlara.
Kesinlikle monte edilmemelidir.!!!
Gaz Tesisatı Montajı
- Gaz hattında özel doğalgaz borusu
kullanılmalıdır. Gaz tesisatı
fittingsli yapılacaksa bağlantı
yerlerinde keten ve sızdırmazlık
macunu kullanılmalıdır.
- Doğalgaz tesisatında kullanılacak
borunun çapı ve güzergahı onaylı
projeye uygun olmalıdır. Gaz boru
çapı cihaz gaz giriş ölçüsünden daha
küçük olmamalıdır.
- Gaz tesisatının sızdırmazlık testi
yapılmadan ve uygunluğu kontrol
edilmeden cihaz işletmeye
alınmamalıdır. Gaz hattı
sızdırmazlık kontrolü gaz sayacı ile
cihaz gaz vanası, ve gaz vanası ile
gaz bloğu arasında ayrı ayrı
yapılmalıdır.
- Kombi girişine gaz açma / kapama
amacıyla mutlaka bir adet küresel
doğalgaz vanası konulmalıdır,
- Gaz boruları dolap içlerinden
lambri arkasından, kartonpiyer
altından geçirilmez. Mutlaka açıktan
çekilmek zorundadır.
- Gaz borusunun geçiş güzergahı
konusunda ilgili gaz idaresinin
şartnamesine uyulmalıdır.
Isıtma ve Kullanım Sıcak Su
Devresi Montajı
- Kalorifer tesisatında siyah
dikişli boru, kullanım suyu
tesisatında ise galvaniz boru
kullanılmalıdır.
- Soğuk su girişine bir adet açma
kapama vanası ile soğuk su
tesisatından gelecek pislikleri
tutmak amacıyla bir adet filtre
konulmalıdır.
- Kombinin kalorifer dönüş hattı
üzerine bir adet pislik tutucu
filtre konulmalıdır.
- Tesisat montaj konumuna göre
üstten veya alttan dağıtım olabilir.
Eğer ısıtma tesisatı üstten dağıtım
ise tesisatın en üst noktasına
otomatik hava tahliye pürjörü
konulmalıdır.
- Her bir radyatörün giriş ve
çıkışına radyatör vanası
konulmalıdır dönüşe konulacak
vananın reğlaj ayarı tip olması
tavsiye edilir.
- Kullanım esnasında radyatörlerde
olabilecek havanın tahliye
edilebilmesi amacıyla her radyatör
grubunda hava tahliye pürjörü
olmalıdır.
- Herhangi bir nedenle tesisatta
oluşacak aşırı genleşme neticesinde
kalorifer tesisat suyu 3 bar emniyet
ventilinden tahliye olacaktır.
Mahalde kirliliğe neden olmamak için
3 bar emniyet ventilinin ucu uygun
bir boru parçası ile drejana
bağlanmalıdır.
- Kombi kalorifer tesisatındaki
suyun zorunluluk halinde
boşaltılması gerekebilir. Bu amaçla;
kalorifer tesisatının en alt
seviyesindeki uygun noktaya
( genellikle banyo) boşaltma musluğu
takılmalı ve en yakın gidere
bağlantısı yapılmalıdır.
- Kombinin kullanım sıcak su devresi
bulaşık ve çamaşır makinelerini de
besliyorsa, uygun yerlere bağlantı
muslukları monte edilmelidir.
Sonuç
Türkiye’de ısıtma sektörünün kombi
cihazlarıyla tanışması, doğalgazın
ülkemize gelmesi ile birlikte
başlamış ve tip cihazların kullanımı
özellikle 1989 yılından sonra
yaygınlaşmıştır. Kombilerin seçimi
ve montajları konusunda firmaların
ve gaz kuruluşlarının farklı
yaklaşımları ve uygulamaları söz
konusudur. Yanlış cihaz seçimleri ve
uygun tarzda yapılmayan montajlar
kullanıcının mevcut sistemlerden
beklentilerini karışılayamamasına
neden olmakla birlikte, işletmeye
alma ve işletme safhasında bir çok
problemle karşılaşılmamasına ve
hatta ne yazık ki ölümcül olayların
meydana gelmesine neden olmaktadır.
Bu durum özellikle kullanıcıları
mağdur etmektedir.
Dolayısıyla satıcı ve montajcı
firmalar olarak uluslar arası
standartlarda öngörülen montaj
kurallarından hiçbir şekilde taviz
verilmemeli, yerel gaz idareleri
illere göre farklı doğalgaz dönüşüm
şartnamesi uygulamak yerine ortak
bir şartname uygulamasına
geçilmelidir.